Tips voor balans en focus

Maak van jouw schooljaar een succes!

Ken je dat gevoel? De vakantie is bijna voorbij, langzaam maar zeker bereid je jezelf voor op een fris en nieuw schooljaar. Even rustig landen, weer wennen aan je werkomgeving, je collega’s en niet te vergeten: de werkdruk. Vooral het leren omgaan met die werkdruk gedurende het schooljaar is belangrijk om klachten zoals burn-out en fysieke overbelasting te voorkomen. Een goede werk-privébalans helpt hierbij om de  efficiëntie en kwaliteit hoog te houden. In dit artikel geven we handvatten hoe je zorgt voor een goede werk-privébalans.

In de 19e en 20e eeuw, tijdens en na de industriële revolutie, werd werk steeds meer gescheiden van thuis. Mensen maakten lange dagen in fabrieken, waardoor vakbonden streden voor duidelijke grenzen. Zo ontstond de achturige werkdag, die zorgde voor een duidelijke scheiding tussen werk en privé.

Van fabriek naar flexplek

Door de opkomst van hybride werken en digitalisering zijn die grenzen steeds vager geworden. Hiermee verdween de fysieke afstand tussen werk en thuis en daarmee ook de mentale afbakening. De behoefte aan balans groeide juist, maar werd tegelijkertijd moeilijker te realiseren. Dankzij laptops, tablets en smartphones zijn we immers altijd en overal bereikbaar.

Onderwijs: balans is persoonlijk

In het onderwijs is die vervaging extra voelbaar. Je brengt altijd jezelf mee. Het is altijd persoonlijk, zeker wanneer je werkt met mensen. Je raakt emotioneel betrokken bij leerlingen of studenten en het is vaak jouw aanwezigheid, niet de methode of de strategie, die het verschil maakt. Daarom is balans in het onderwijs geen vast doel dat je bereikt, maar een vaardigheid die je steeds opnieuw ontwikkelt.

Het belang van een goede werk-privébalans in onderwijs

Systeemdruk, hoge verwachtingen, volle roosters en het lerarentekort maken het in het onderwijs extra lastig om een gezonde werk-privébalans te behouden. Wanneer die werk-privébalans verstoord raakt kost dat motivatie en energie, waardoor het moeilijker wordt om kwalitatief en efficiënt les te geven. Dat heeft directe invloed op de sociale en persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en studenten.

Een structureel probleem in het onderwijs is het bijna vanzelfsprekende onbetaald overwerken. Voor het nakijken van toetsen bestaan allerlei digitale middelen. Maar wanneer die niet (of minder goed) werken, bijvoorbeeld bij open vragen, zou het rooster voldoende ruimte moeten bieden om het werk binnen werktijd gedaan te krijgen.

Aangezien werk en privé in het onderwijs vaak in elkaar overlopen, vraagt balans voortdurend om afstemming. Zo kunnen je energie, je klas, je thuissituatie en je werkdruk per week verschillen. Balans is daarom geen vast doel dat je één keer bereikt, maar een vaardigheid waarbij je steeds opnieuw keuzes maakt: Wat kan ik nu doen? Waar zeg ik nee tegen? Wat heeft prioriteit?

Wat zijn gevolgen van een verstoorde werk-privébalans?

Het onderwijs is een dynamische sector. Docenten krijgen te maken met steeds meer taken, zoals lesvoorbereiding, administratieve werkzaamheden en oudergesprekken. Daarnaast verandert het onderwijslandschap door kritische en mondige studenten en leerlingen. Deze factoren kunnen leiden tot een verstoorde werk-privébalans, waardoor je jezelf sneller wilt beschermen tegen een burn-out.

Quiet quitting: alleen doen wat noodzakelijk is

Een mogelijke reactie hierop is quiet-quitting: het idee dat je op je werk doet wat moet gebeuren. Niet meer en niet minder. Dit is vaak geen teken van onwil, maar een reactie op structurele overbelasting. Het is een manier om energie te behouden in een systeem waarin extra inzet wordt verwacht, maar zelden erkend of beloond wordt. Lees meer over hoe je werkgeluk in het onderwijs creëert.

Uitval onder de startende docent

Vooral jongere docenten zijn hier gevoelig voor. Zij missen vaak ondersteuning en duidelijkheid over waar hun grenzen liggen. Uit cijfers van leraar24.nl blijkt dat ongeveer 9 procent van de bevoegde beginnende leraren binnen drie jaar het onderwijs verlaat. En dat is zorgelijk, want goed onderwijs draait steeds meer om samenwerking en dat lukt alleen als er ruimte, vertrouwen en balans is.