Voormalig mbo-docent Joske Kuut over oordeelvrij docentschap

Je houdt van ze, maar ze halen soms het bloed onder je nagels vandaan: je studenten. Voormalig mbo-docent Joske Kuut leerde door een heftige ervaring in haar privéleven met een mildere blik naar haar studenten (en mede-docenten) kijken.

Een situatie uit Joske’s tijd als mbo-docent: ze is al even bezig met haar instructies als een student nog snel naar binnen glipt, alwéér te laat. Geïrriteerd kijkt ze hem aan. Zijn spullen heeft hij ook al niet bij zich.

Het is makkelijk om in dit soort situaties de student af te doen als lui, en je gedrag hierop aan te passen, precies wat Joske in eerste instantie ook deed. Tegenwoordig probeert ze situaties anders aan te pakken, vanuit een oordeelvrije houding. “Dat scheelt een hoop gedoe en zorgt voor meer echt contact,” legt ze uit.

Een ingrijpend verlies

Voor Joske begon haar zoektocht naar oordeelvrij leven na een heftige gebeurtenis: de moord op haar broer. “Eerlijk gezegd had ik als kind niet veel met hem.” Vertelt ze. “Hij was dwars, opstandig, en drukte een zware stempel op mijn jeugd. Toen hij ouder werd, kwam hij in het criminele circuit. Toen hij werd vermoord, dacht ik: ach, hij was ook een klootzak.”

Pas jaren later, tijdens een reis naar Zuid-Korea – het land waar haar broer geboren was – ontdekte Joske de verborgen verhalen achter zijn gedrag. “Mijn broer had traumatische ervaringen: hij werd als baby achtergelaten, mishandeld, en groeide daarna op in een totaal andere cultuur. Ineens begreep ik hem. Al dat lastige gedrag kwam ergens vandaan. Ik kon hem vergeven – en zag dat ik hem jarenlang onterecht had veroordeeld.”

De oordelende houding loslaten was bevrijdend en gaf ruimte voor verbinding

De ijsberg onder water

Door de gebeurtenissen werd Joske geconfronteerd met haar eigen oordelende houding. Die houding loslaten was bevrijdend en gaf ruimte voor verbinding, ontdekte ze. En dat wilde ze niet voor zichzelf houden: tegenwoordig geeft ze workshops over oordeelvrij leiderschap.

In haar workshops gebruikt Joske de bekende ijsbergtheorie: wat je ziet aan iemand (gedrag, uiterlijk, prestaties) is maar het topje van die ijsberg. Onder water ligt vaak een heel verhaal: cultuur, opvoeding, overtuigingen én trauma.

Juist voor mbo-docenten is het erg belangrijk om je bewust te zijn van je oordelen over ‘het topje’ zegt Joske: “Je ziet alleen de buitenkant. Maar onder die waterlijn schuilen de verklaringen. En als je dat beseft, word je milder, nieuwsgieriger. Je gaat vragen stellen in plaats van zuchten en ergeren.”

Een milder mens

Oordeelvrij leven is geen trucje, benadrukt Joske. Het is oefenen, bewust worden, vallen en opstaan. “Ik heb ook oordelen, net als iedereen. Maar ik kies wat ik ermee doe. Laat ik het gaan, of ga ik in gesprek? Dat bewust kiezen maakt me rustiger en vriendelijker. En dat gun ik iedere docent.”

En die luie student? Die bleek eigenlijk een keiharde werker: “toen ik ervoor koos om met hem in gesprek te gaan. Mijn aannames over hem bleken totaal niet te kloppen, het bleek een jongen met zware ADHD die juist enorm zijn best deed voor zijn studie.”

Meer van Joske horen? Tijdens de Onderwijs InspiratieDag deelt ze haar verhaal en neemt ze je mee in interactieve oefeningen om je eigen vooroordelen onder de loep te nemen.

Meer over Joske