Bij Wiskunde kan, met wat minder leerlingen, het niveau omhoog

Examencijfers stegen, terwijl objectieve prestaties daalden

Te weinig docenten Wiskunde voor te veel leerlingen

Steeds meer leerlingen volgen verplicht het vak Wiskunde. Alleen die leerlingen krijgen naar verhouding minder lesuren Wiskunde. Want het aantal beschikbare docenten Wiskunde stijgt niet. In internationale vergelijkingen scoren Nederlandse leerlingen dan ook steeds slechter. Hoe kon dat gebeuren? En hoe kan het niveau weer gaan stijgen?

Examenvragen werden makkelijker, beoordeling werd soepeler

Een aantal factoren zorgden voor een stijging van de examencijfers. De afgelopen 30 jaar nam het aantal complexe onderwerpen bij het Centraal schriftelijk Examen sterk af.  Examenvragen werden eenvoudiger, ze vergen minder denkstappen. Examenvragen werden taliger, daarmee werden ze moeilijker voor échte Beta-klanten en makkelijker voor de meer ‘talige’ leerlingen. Terwijl leerlingen gebruik mogen maken van betere hulpmiddelen (bijvoorbeeld geavanceerde rekenmachines). En de antwoorden krijgen nu een soepeler beoordeling.

Leerlingen krijgen minder uren Wiskunde voorbereiding

Vergeleken met andere vakgebieden krijgt Wiskunde veel lesuren. Gezien het gebrek aan vakdocenten is het aantal niet-gegeven uren voor dit vak navenant erg hoog. ‘Wiskunde is met afstand het vak waarbij de meeste lesuren worden gegeven. Wiskunde is een verplicht vak dat al vanaf de eerste klas wordt gegeven.’

Examenvragen werden eenvoudiger, taliger en kregen soepeler beoordeling

Tegenwoordig krijgt iedereen Wiskunde, vroeger niet

Anders dan 30 jaar geleden is Wiskunde voor veel méér leerlingen een verplicht vak. Bovendien volgen relatief veel meer leerlingen Wiskunde B, dan vroeger. Tegelijkertijd zijn er ook voor Wiskunde A meer leerlingen dan 30 jaar geleden. Dat is een probleem, want het aantal Wiskunde docenten groeide niet. En zal binnenkort gaan dalen. Met name het aantal docenten met een 1e graads bevoegdheid zal sterk afnemen door pensioneringen. Nu al is slechts 63% van de Wiskundedocenten in de bovenbouw academisch opgeleid (fors minder dan de beoogde 85%).

Vakken verplichten is een oorzaak van het lerarentekort

Het lerarentekort wordt echter niet veroorzaakt door te weinig leraren. Enerzijds staan leraren te weinig voor de klas, anderzijds zijn er te veel leerlingen omdat Wiskunde een verplicht vak is. Iemand die dat helder opschrijft is Johannes Visser van De Correspondent. De overheid wordt door Visser aangewezen als medeoorzaak van het lerarentekort, omdat zij verplichte vakken voor alle leerlingen instelt. Hij suggereert dat het tekort zou verminderen als niet alle vakken verplicht zouden zijn. Sommige vakken hebben eerder een overschot aan leerlingen, dan een tekort aan leraren.

Gemiddeld daalde het aantal lesuren dat leerlingen krijgen

Het aantal docenten Wiskunde groeit niet. Integendeel

Gemiddeld daalde het aantal lesuren per leerling. Want het aantal docenten Wiskunde steeg niet, terwijl het aantal ‘voorgeschreven’ lesuren Wiskunde fors groeide. En het aantal docenten Wiskunde gaat de komende jaren niet stijgen. Integendeel. Binnenkort gaat het aantal docenten Wiskunde dalen. (Een kwart van de lesuren Wiskunde werd in 2019 al gegeven door 55-plussers). Met lesuitval en nog meer ‘lerarentekort’ als gevolg.

Maatschappelijk belang van tekortvakken betwisten

Terwijl je ook het maatschappelijk belang van tekortvakken zou moeten durven betwisten. Visser betwijfelt of je het lerarentekort alleen kunt toeschrijven aan beleid, vergrijzing en arbeidsmarktproblemen. Hij stelt kritische vragen over de maatschappelijke relevantie van vakken als Duits, Frans en Wiskunde voor alle leerlingen. Is het noodzakelijk dat elke leerling deze vakken verplicht volgt?

Is het noodzakelijk dat elke leerling vakken volgt met een lerarentekort?

Een vak belangrijk of een taal mooi vinden is geen argument

‘Om het belang van een vak te verdedigen, doen we het vaak zo: we nemen het vak als uitgangspunt en bedenken er argumenten bij om de relevantie van het vak te verdedigen. Duits is handig omdat Duitsland onze belangrijkste handelspartner is. Wiskunde om ‘een bepaalde manier van denken’ aan te leren. En Frans, tsja, nou ja, dat is gewoon een mooie taal. Zo is er altijd wel een argument te bedenken om niets te hoeven veranderen.’ Schrijft Visser.

Voor Wiskunde bestaat geen lerarentekort, wel een leerlingenoverschot

Visser vervolgt: ‘Ooit, toen in de jaren zestig van de negentiende eeuw bepaald werd dat leerlingen op school Frans en Duits moesten leren, waren het weliswaar de belangrijkste handelstalen en was Frans de taal van de hogere sociale klassen, maar tegenwoordig is Frans vooral de taal van de camping en Duits die van de skivakantie. Natuurlijk wordt er nog steeds in het Duits gehandeld, maar steeds minder en minder, en het is zeker geen argument om iedere leerling Duits te leren om over de grens net aan een Wurst mit Senf te kunnen bestellen.’

Duits en Frans zijn belangrijk voor kampeervakantie en wintersport

Kunnen rekenen is handig, geen cosinus of tangens voor nodig

‘En het is handig om een beetje te kunnen rekenen, maar om een waardevol leven te leiden is het echt niet nodig om te weten dat f’(x) = -cos(x) + 2 als f(x) = -sin(x) + 2x. Toch krijgt elke VWO-leerling, zelfs de allertaligste onder de alfamannetjes en -vrouwtjes, zes jaar lang Wiskunde. Er zijn te weinig leraren Wiskunde, omdat zo veel leerlingen zo lang Wiskunde moeten krijgen.’ Terwijl het aantal beschikbare docenten Wiskunde docenten daalt.

Wiskunde niet verplichten verhoogt het niveau

‘We zouden andersom moeten redeneren: als een leerling veertig uur les per week krijgt, wat is voor die leerling en de maatschappij dan het meest waardevol om in die beperkte tijd te leren? Waar zouden we die veertig uur dan mee vullen? Waarschijnlijk niet met Frans, Duits en Wiskunde voor iedereen.’ Wat minder leerlingen kan docenten helpen. Want je kunt een hoger niveau bereiken, als je in de klas alleen leerlingen hebt die bewust kiezen voor Wiskunde.

Wat kan docenten helpen? Minder leerlingen

Observatie en overweging van Metafoor Onderwijs

Ook Metafoor Onderwijs ziet de zeer beperkte ‘voorraad’ Wiskunde docenten. Wij doen géén uitspraken over het nut of de noodzaak van Wiskunde als verplicht vak in het voortgezet onderwijs. Toch constateren wij dat het onmogelijk is om bij een krimpende beschikbaarheid van docenten Wiskunde aan alle leerlingen het beoogde aantal lesuren Wiskunde te geven in de nabije toekomst. Graag willen wij hierover in dialoog met scholen. Wat kunnen wij in samenwerking met scholen doen om de tekorten te verkleinen?

Bron voor objectieve prestaties van leerlingen.

Bron voor daling aantallen docenten Wiskunde.

Bron voor mening van Johannes Visser.

Bijdragen aan Wiskunde van de toekomst?

Hier vind je de leukste vacatures docent Wiskunde.
vacatures docent wiskunde

Nog zo’n boeiend blog lezen?

Duur­zaam­heid is een thema dat diep door­dringt in de sa­men­le­ving van van­daag. Daar­om ver­dient het in­te­gra­tie in het beta-on­der­wijs.
blog over biologie