Blog

“Train docenten en leerlingen op verantwoord AI-gebruik”

Door: Sietske Broekhuizen | Gepubliceerd op: 24-01-2025

Programma’s als ChatGPT, Midjourney en Copilot zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs. Meer dan een derde van de leerlingen gebruikt een soortgelijk programma, en ook veel docenten zijn gretige gebruikers. Ondertussen bestaan er nog maar weinig richtlijnen voor verantwoord gebruik. 

De introductie van gebruiksvriendelijke AI-modellen zoals ChatGPT is misschien wel de meest invloedrijke technologische ontwikkeling van deze eeuw voor het onderwijs. Het verandert hoe docenten hun lessen voorbereiden, en hoe leerlingen de informatie verwerken en nieuwe dingen leren.

In Nederland gebruikt volgens het CBS 34% van de middelbare scholieren en 44% van de MBO studenten AI. Hoeveel docenten AI gebruiken is niet bekend, maar gemiddeld genomen gebruikt een kwart van de Nederlandse bevolking kunstmatige intelligentie actief.

Verantwoord gebruik

Audrey Azoulay, de directeur-generaal van UNESCO, heeft kunstmatige intelligentie (AI) gekozen als het thema voor de Internationale Dag van het Onderwijs in 2025: “AI biedt enorme kansen in het onderwijs, als het gekaderd wordt door duidelijke ethische principes.” Vertelt ze in het kader van de dag, die dit jaar voor de zesde keer georganiseerd wordt op 24 januari: “Om zijn volledige potentieel te bereiken, moet deze technologie de menselijke en sociale dimensies van het leren aanvullen, in plaats van ze te vervangen. Het moet een hulpmiddel worden ten dienste van leraren en leerlingen, met als hoofddoel hun autonomie en welzijn.”

Critici zijn bezorgd over het gebrek aan toezicht op de ontwikkeling en het gebruik van AI-technologieën. Er zijn momenteel nauwelijks specifieke regels voor het beheersen van AI, en de huidige wetgeving loopt vaak achter de feiten aan. Dit gebrek aan regelgeving kan leiden tot ethisch onverantwoorde toepassingen van AI, zoals privacy-schendingen, het versterken van vooringenomenheid (zoals AI-systemen die overwegend een ‘witte man’ produceren als antwoord op een verzoek om een afbeelding van een dokter), of het manipuleren van informatie.

Kritische vragen

Ook vanuit het Nederlandse onderwijs klinkt een roep om ethisch AI gebruik. Internetpionier Marleen Stikker stelde bijvoorbeeld al in 2023 kritische vragen over de grote volumes aan gestolen data die programma’s als ChatGPT gebruiken, en de kritiekloosheid richting de macht van de grote bedrijven achter de programma’s.

“Veel mensen doen alsof het allemaal onvermijdelijk is: we zouden het ons niet kunnen permitteren om AI buiten de deur te houden, want dan zou je studenten tekortdoen.” Vertelt ze in het Erasmus Magazine. “Maar is dat ook zo? Hebben we daar onderzoek naar gedaan? Waarom laten we toe dat deze technologie zonder procedures en gecontroleerde trials de wereld in wordt geslingerd?”

Kaders en training

Op de internationale dag van het onderwijs roept UNESCO op tot kaders, richtlijnen en training. Want hoewel volgens UNESCO onderzoek in 2023 twee derde van middelbare scholieren in hoge-inkomenslanden al AI gebruikt, hebben slechts 10% van de scholen en universiteiten momenteel een officieel kader voor het gebruik van AI. Tot 2022 hadden slechts 7 landen AI-kaders of programma’s ontwikkeld voor hun leraren, en slechts 15 landen hadden doelstellingen opgenomen over AI-training in hun nationale curricula.

Ook in onze eigen Metafoor webinars komt AI regelmatig aan bod. Kijk hier welke webinars er op de planning staan.

Sietske Broekhuizen
Auteur
Studeerde Journalistiek in Ede en werkte daarna jaren in de non-profit sector. Schrijft hier over wat (aankomend) docenten bezighoudt. Sietske Broekhuizen (Hengelo, 1988) geeft ook les aan communicatiespecialisten uit niet-Westerse landen.
Metafoor onderwijs footer logo
Metafoor onderwijs footer logo