Mariska van Dijk over écht stevig staan

Zelfvertrouwen voor de klas gaat niet over houding of trucjes, maar over zelfkennis, zegt coach Mariska van Dijk. “Pas als je weet wat je raakt, kun je er bewust mee omgaan. Dan hoef je niet meer te doen alsof je stevig staat — je bént het.”

Iedere docent herkent het wel: een opmerking van een student die nét iets harder binnenkomt dan je wilt. “U kunt er ook helemaal niks van.” Zo’n zin kan nog uren in je hoofd blijven rondzingen.

Volgens Mariska begint echt zelfvertrouwen bij bewustwording. Docenten die begrijpen waar hun onzekerheid vandaan komt, kunnen die loslaten en met meer rust, duidelijkheid en plezier voor de klas staan. “Zodra je niet meer alles persoonlijk neemt, ontstaat er ruimte om weer echt in contact te zijn met je studenten — en met jezelf.”

Zelfvertrouwen is geen houding, maar zelfkennis

Volgens Mariska wordt zelfvertrouwen te vaak verward met uiterlijk vertoon. “We denken dat het zit in je lichaamstaal – schouders naar achteren, voeten stevig op de grond. Dat kan helpen, maar het is niet de kern.”

Echt zelfvertrouwen, legt ze uit, ontstaat wanneer je weet wie je bent, wat je belangrijk vindt en daar trouw aan blijft – ook als anderen iets van je vinden. “Iedereen vormt een mening over jou, wat je ook doet. Maar als jij weet waar je voor staat, hoef je niet te wankelen bij elk oordeel.”

Echt zelfvertrouwen ontstaat wanneer je weet wie je bent

Dat betekent dat docenten niet moeten zoeken naar goedkeuring van buitenaf, maar naar bevestiging van binnenuit. “Als jij weet wat jouw waarden zijn – bijvoorbeeld eerlijkheid, respect of betrokkenheid – dan kun je handelen vanuit die basis. Ook als je even geen antwoord hebt of een fout maakt. Dat voelt veel authentieker dan een trucje nadoen.”

Leerlingen prikken door trucjes heen

Een trucje van zelfvertrouwen werkt maar kort, zegt Mariska. “Leerlingen voelen haarfijn aan als iets niet echt is. Ze zien het meteen als je onzeker bent, al doe je nog zo je best om dat te verbergen.”

Dat is niet erg, benadrukt ze, zolang je maar begrijpt wat er gebeurt. “Als je merkt dat iets je raakt, is dat een kans om te ontdekken wat daaronder zit. Misschien raakt het je, omdat je bang bent niet goed genoeg te zijn, of omdat je vindt dat een docent altijd alles moet weten. Dat inzicht is goud waard.”

In haar workshop laat Mariska deelnemers ervaren hoe ze dat kunnen onderzoeken. “We gaan voorbij aan tips en trucjes. We kijken naar jouw eigen kompas: wat drijft je, wat geeft richting, wat haalt je uit balans? Zodra je dat helder hebt, komt echt zelfvertrouwen vanzelf naar boven.”

De ijsberg onder je gedrag

Mariska vergelijkt zelfvertrouwen met een ijsberg: wat je ziet – houding, toon, uitstraling – is maar het topje. Daaronder schuilen overtuigingen, waarden en patronen die diep verankerd zijn. “Veel docenten willen het liefst meteen iets veranderen aan de bovenkant: hoe ze voor de klas staan, hoe ze reageren. Maar als je niet weet wat eronder zit, blijft het tijdelijk. Dan duw je de spanning even weg, net als een ballon onder water komt die vroeg of laat weer boven.”

Vervolgens onder dat topje liggen vragen als: Wat geloof ik over mezelf? Wat vind ik belangrijk? Waarin stel ik te hoge eisen aan mezelf? Door die lagen te verkennen, ontstaat rust. “Dan hoef je niet meer te vechten tegen wat je voelt, maar kun je er nieuwsgierig naar kijken. Pas als je jezelf begrijpt, kun je echt stevig staan.”

Wat raakt jou?

Eén van Mariska’s favoriete oefeningen is verrassend eenvoudig: telkens opnieuw de vraag stellen ‘en dat betekent…?’ “Stel: een student zegt dat je slecht uitlegt. Dat raakt je. Dan vraag je jezelf af: en dat betekent? Misschien zeg je dan: dat ik geen goede docent ben. En dat betekent? Dat ik tekortschiet. En dat betekent? Dat ik niet goed genoeg ben. Na een keer of twintig kom je bij de echte kern: de overtuiging die jou blokkeert.”

Het is geen makkelijke oefening, lacht ze, maar wel een verhelderende. “Zodra je weet waarom iets je raakt, kun je het parkeren. Je hoeft niet meer in de verdediging. Je kunt weer echt luisteren naar wat de student bedoelt – vaak is dat helemaal niet zo persoonlijk. Dat geeft ruimte en ontspanning.”

Zelfvertrouwen creëren: Van stress naar stevigheid

Mariska ziet wat er gebeurt als docenten dit inzicht krijgen. “Zodra je niet meer alles persoonlijk neemt, kun je er ook weer zijn voor de student. Dan ben je niet bezig met jezelf, maar met wat de ander nodig heeft.”

Zodra je niet meer alles persoonlijk neemt, kun je er ook weer zijn voor de student.

Dat heeft direct effect op het werkgeluk, merkt ze. “Docenten voelen zich rustiger, kunnen beter omgaan met spanning en ervaren weer plezier in wat ze doen. En dat straal je uit – de klas voelt dat ook.”

Wil je sterker voor de klas staan?

Tijdens de Onderwijs Inspiratiedag 2025 geeft Mariska van Dijk de workshop ‘Met zelfvertrouwen voor de klas’. In deze ervaringsgerichte sessie ontdek je wat jou raakt, hoe je dicht bij jezelf blijft en hoe je met rust en overtuiging voor de klas staat.

Meer over Mariska