Naoual Azouagh: “Een open houding is de eerste stap”

Steeds meer studenten krijgen een label als ADHD, autisme of dyslexie. Tegelijkertijd groeit het aantal studenten met een gemengde culturele achtergrond . Maar wat gebeurt er als die twee werelden samenkomen? Coach en ervaringsexpert Naoual Azouagh geeft handvaten.

Voor Naoual is meer aandacht voor zowel neurodiversiteit en een diverse culturele achtergrond én de combinatie daarvan een absolute noodzaak in het onderwijs. “We zien een toename van mentale gezondheidsproblemen onder jongeren. Kinderen voelen zich niet begrepen, niet gezien. Als we hen wél leren begrijpen – juist in hun diversiteit – ontwikkelen we zelfbewuste, creatieve en veerkrachtige studenten. Dat is winst voor henzelf én voor onze samenleving.”

Docenten herkennen neurodiversiteit vaak wel, maar niet altijd in combinatie met meertaligheid. “Ik heb veel respect voor docenten anno 2025,” zegt Naoual. “Ze hebben volle klassen, veel administratie, weinig tijd. Maar juist daardoor werken we vaak op routine, met onze eigen bril op. We zien gedrag, maar niet altijd de oorzaak.”

Twee lagen van complexiteit

Volgens Naoual is het belangrijk dat docenten begrijpen hoe taal, cultuur en neurodiversiteit elkaar beïnvloeden. “Je hebt te maken met twee complexe mechanismen: een neurodivergent brein én een meertalige achtergrond. Dat maakt gedrag soms moeilijk te plaatsen. Een leerling lijkt druk, stil of ongeïnteresseerd, terwijl er juist iets heel anders speelt.”

Het is belangrijk dat docenten begrijpen hoe taal, cultuur en neurodiversiteit elkaar beïnvloeden.

Ze legt uit dat meertalige leerlingen met een neurodivergent brein vaak tussen werelden bewegen. “Ze denken, voelen en leren op manieren die niet altijd passen binnen de standaardnorm waarop ons onderwijs is ingericht. Daar komt nog bij dat veel testen en observaties zijn afgestemd op witte, Nederlandstalige leerlingen. Daardoor herkennen we signalen bij anderen minder goed – of we interpreteren ze verkeerd.”

“Een leerling die druk is, zien we als ongeconcentreerd. Een leerling die stil is, vinden we keurig. Terwijl dat stille gedrag misschien juist duidt op overprikkeling, of een ander type brein dat op een andere manier informatie verwerkt. Zolang we kijken vanuit één norm, missen we kansen.”

Misverstanden door cultuur

Ook culturele gedragingen worden vaak verkeerd geïnterpreteerd zegt Naoual: “In sommige culturen is het bijvoorbeeld onbeleefd om een volwassene recht aan te kijken. Toch zeggen we vaak: ‘Kijk me aan als ik tegen je praat’. Wat voor de één respectvol is, wordt door de ander als brutaal gezien. Zo ontstaan misverstanden die de relatie tussen docent en leerling beïnvloeden.”

Volgens Naoual speelt onbewuste bias hierin een grote rol. “Onze perceptie wordt gevormd door wat we van huis uit meekrijgen, door de media, door onze opleiding. Niemand doet het expres. Maar als we niet bewust leren kijken, blijven we hetzelfde gedrag telkens verkeerd interpreteren.”

De kracht van nieuwsgierigheid

Wat helpt volgens Naoual het meest? Een open houding. “De eerste stap is leren nieuwsgierige vragen stellen,” zegt ze. “Niet oordelen, maar oprecht willen begrijpen. Stel vragen als: ‘Ik zie dat je vaak heen en weer beweegt, wat helpt jou om te focussen?’ in plaats van: ‘Hou op en ga aan het werk’. Kleine verschuivingen in taal maken een wereld van verschil.”

Ze benadrukt dat het niet alleen om kennis gaat, maar om vaardigheden en sensitiviteit. “We hoeven niet alles te weten over elk label. Wat we wél kunnen doen, is openstaan voor andere perspectieven en ruimte creëren waarin elk brein – cultuurrijk of neurodivergent – mag bestaan.”

Een nieuwe manier van kijken naar het systeem

Daarvoor pleit ze ook voor een ander uitgangspunt: het sociale model: “We moeten stoppen met het idee dat het kind zich moet aanpassen aan het systeem. Het systeem moet zich aanpassen aan het kind. Kunnen we als groep verantwoordelijkheid nemen, zodat kinderen zich niet langer ‘anders’ hoeven voelen? Dat maakt het lichter – voor iedereen.”

Maar het belangrijkste is volgens Naoual bewustwording: “Het is niet erg als je het nog niet allemaal weet. Zolang je maar nieuwsgierig blijft en de mens achter het gedrag probeert te zien. Want dát is waar inclusief onderwijs echt over gaat.”

Wil je meer over dit onderwerp weten? Tijdens de Onderwijs InspiratieDag geeft Naoual een workshop over neurodiversiteit en meertaligheid.

Meer over Naoual